- Ελαιών, όρος
- Βουνό που αναφέρεται πολλές φορές στα βιβλία της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Βρίσκεται κοντά στα Ιεροσόλυμα, από τα οποία χωρίζεται με την κοιλάδα του Ιωσαφάτ, στην οποία ρέει ο χείμαρρος των Κέδρων. Στα αρχαία χρόνια η τοποθεσία ήταν γεμάτη από ελιές, τώρα όμως σώζονται μόνο λίγες, κοντά στη Γεθσημανή. Το ό. των Ε. έχει τρεις κορυφές. Η βόρεια λεγόταν Σκοπός, η νότια Όρος του Σκανδάλου, γιατί ο Σολομώντας έχτισε εκεί ναούς των παλλακίδων του, και η μεσαία Όρος των Γαλιλαίων, επειδή στα χρόνια του Χριστού υπήρχε εκεί ξενώνας για τους Εβραίους προσκυνητές που έρχονταν από τη Γαλιλαία. Το ό. των Ε. είναι ιερό για τους χριστιανούς, γιατί συνδέεται με πολλά γεγονότα της ζωής του Ιησού. Ήταν ο τόπος όπου ξεκουραζόταν με τους μαθητές του, όταν επισκεπτόταν τα Ιεροσόλυμα, και στον ίδιο χώρο συνήθως κήρυττε. Εκεί επίσης εμφανίστηκε στους μαθητές του μετά την Ανάσταση και εκεί αναλήφθηκε μετά από σαράντα ημέρες. Οι πιστοί υποστηρίζουν ότι σε κάποιο βράχο του ό. των Ε. αποτυπώθηκε ίχνος του αριστερού ποδιού του Ιησού. Στο σημείο αυτό η μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, Ελένη, έχτισε βασιλική που καταστράφηκε από τον Πέρση Χοσρόη το 614. Τον ναό αυτό ανοικοδόμησε ο επίσκοπος Ιεροσολύμων Μόδεστος, αλλά και πάλι καταστράφηκε από τον χαλίφη Χακίμ. Τον 12o αι. ανοικοδομήθηκε από τους Σταυροφόρους, μετατράπηκε όμως σε τζαμί από τους μουσουλμάνους, που επίσης θεωρούν το βουνό ιερό. Το 1834-35 χτίστηκε μικρή εκκλησία (Ανάληψη) νοτιοδυτικά του τάφου της οσίας Πελαγίας από την Αντιόχεια. Στο βόρειο μέρος του χωριού Καφρ ελ Τουρ, που βρίσκεται στην περιοχή του ό. των Ε., υπάρχει ρωσική εκκλησία με κωδωνοστάσιο ύψους 50 μ. από το οποίο φαίνεται σημαντικό τμήμα της γύρω περιοχής. Στο ό. των Ε. βρέθηκε εξάλλου μεγάλη μαρμάρινη πλάκα με μωσαϊκό και επιγραφή, όπου αναγράφεται στην αρμενική γλώσσα «Τάφος της μακαρίας Σουσαγκάν». Αποκαλύφθηκε επίσης και υπόγειο νεκροταφείο με αρμενικές επιγραφές και 500 σκελετούς. Ανατολικά ανακαλύφθηκε το νεκροταφείο της 10ης λεγεώνας του Τίτου. Στο ό. των Ε. υπάρχει και ελληνικό μοναστήρι, το οποίο χτίστηκε το 1884 από τον μητροπολίτη Ιορδάνη Επιφάνειο. Στους δυτικούς πρόποδες του ό. των Ε. βρίσκεται τάφος, στον οποίο –κατά την τοπική παράδοση– έχει ενταφιαστεί η Θεοτόκος· αριστερά, προς τον δρόμο για τη Βηθανία και τον ποταμό Ιορδάνη, έχει ανεγερθεί ρωσική εκκλησία αφιερωμένη στη μνήμη της τσαρίνας Μαρίας. Τέλος, στην περιοχή υπάρχει και ωραίος κήπος, όπου, κατά την παράδοση, προσευχήθηκε για τελευταία φορά ο Ιησούς. Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι το ό. των Ε., το οποίο δεσπόζει στην Ιερουσαλήμ, αποτελεί σπουδαία στρατηγική θέση και για τον λόγο αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο σε όλες τις πολιορκίες της πόλης.
Dictionary of Greek. 2013.